De transitie naar echte duurzaamheid: Voorbij het technologisch optimisme

Het respecteren van de ecologische grenzen is de niet-onderhandelbare basis voor onze sociale en economische ontwikkeling, stelt de gerenommeerde Britse Sustainable Development Council. Gegeven de urgentie van het sociaal-ecologische vraagstuk volstaan kleine, stapsgewijze optimalisaties niet meer. Een systeemtransitie dringt zich op: het betreft grondige veranderingen van structuren, culturen en praktijken. Gezien de meervoudige barrières is dit een langdurig proces, dat zich over twee tot drie generaties zal uitsmeren. Een transitie vereist de inzet van alle maatschappelijke spelers, te weten overheden, bedrijven, het middenveld en de kennisinstellingen. In een transitie wordt het radicalisme van de doelstellingen verbonden met het pragmatisme van de aanpak. Schone technologieën, industriële ecologie, intelligent ecodesign en nieuwe businessmodellen zijn onmisbaar om de (systeem)technologische component van de duurzaamheidstransitie in te vullen. Om echter de (wetenschappelijk gefundeerde) Factor 10-doelstelling (daling milieu-impact met 90% in enkele decennia) te realiseren, zijn er tegelijkertijd ook veranderingen nodig op het niveau van gedrag, wereldbeeld en ethiek. Een echte transitie is dus veel meer dan alleen technologische innovatie. Het is net die integrale systeemvisie die centraal staat in deze lezing.